Waarom stil zijn een uitdaging is

Mediteren brengt rust. Zeggen ze. Mediteren laat je in het moment komen. Klinkt mooi. Maar waarom is het dan zo lastig, en waarom lukt het veruit de meeste mensen niet? Waarom beleven we er geen plezier aan? Er zijn zelfs mensen die heel bewust leven, veel van spiritualiteit weten, yoga doen en boeken over wijsheid lezen, maar ze kunnen nog geen 10 minuten stil zitten. Het antwoord is even simpel als dat het confronterend is.

Bewuste rust maakt onbewuste onrust wakker

Om te beginnen zal er iets in jou onrustig zijn, niet helemaal in balans, of is er iets dat aandacht vraagt, waardoor de wens om rust te vinden ontstaat. Dan zijn er duizend dingen die je kan doen; lezen, wandelen, sporten, je smartphone pakken of andere afleiding zoeken om van dat onrustige gevoel af te komen. En dat werkt, al is het op een oppervlakkig niveau, en vroeg of laat zal de onrust weer terugkomen. Zoals de onrust al vaker is teruggekomen. En nee, die onrust komt niet door je partner, je collega, je ouder of kind, het is jouw onrust die zich elke keer weer aandient.

Deze onrust is ongrijpbaar, je snapt hem wel ten dele, maar hij is zo verstopt en verweven met jou, dat je hem niet zo makkelijk onschadelijk kan maken. En, erger nog, de onrust is onbewust steeds aanwezig, ook als je hem niet voelt, omdat hij onderdeel van jou is.

Onbewust probeer je hem stil te houden met slimme automatische patronen waar een therapeut je heel veel over kan vertellen. Zelfs de manier waarop je denkt is afgestemd op deze onrust, je hele identiteit zet zich hiernaar. Als een dans om de onrust heen, en als een slaaplied om de onrust in slaap te houden. Zo heeft de onrust ongemerkt de gehele dag vat op jou, houdt het jou in het gareel, in een houding die je niet echt vrij kan noemen. Je doet dit om de onrust niet wakker te maken, want als hij wakker is, doet hij pijn.

Daar gaat het mis met mediteren

En daar gaat het mis met mediteren. Als je wilt genieten van het moment. Want we dreigen stil te worden. En ons systeem is daar beducht voor, zodra deze dreiging zich voordoet schieten we in een fight, flight of freeze-mode.

Bij de eerste twee halen we vaak allerlei gedachten erbij om te voorkomen dat we stil gaan worden en daarmee de onrust zouden wekken. Er komen gedachten naar boven die gaan oordelen over het mediteren, dat het saai is, nutteloos, onmogelijk, stom, niet nodig, en noem maar op. Een heel leger aan gedachten is dan opgestaan, gesteund door emoties die pijn willen voorkomen. Het zijn gedachten die ons laten kiezen om het slagveld te verlaten, of juist hard ertegen te vechten.

Onze ik kan ook stilvallen, als een soort “bevries-reactie”. Dan gebeurt er gewoon erg weinig, en zolang dat zo is, lijkt het goed, maar eigenlijk zet je jezelf daarmee helemaal op slot zonder het echt door te hebben, en ervaar je ook geen echte stilte.

Wat kun je doen zodat mediteren fijn wordt?

In stappen kan je contact maken met de onrust, beginnend door het er helemaal te laten zijn, zonder dat je er een oordeel over hebt. Je mag ernaar kijken, je mag het ervaren, zonder er op te focussen, zonder het af te bakenen of te benoemen. Niets meer dan dat, het er gewoon laten zijn.

Als je dat een aantal keer hebt gedaan, het echt ruimte hebt gegeven, ben je al heel veel verder en kan je beginnen met het geven van aandacht. In deze fase kan je het wel gaan benoemen, en bevragen. Hoe voelt de onrust? Heb je daar beelden bij, geluiden, heeft het een structuur of een kleur. Doet het je denken aan mensen in je omgeving of uit het verleden? Door de onrust in stilte uit te nodigen in plaats van weg te stoppen, komt er meer en meer helderheid over de onrust en de gekoppelde pijn.

Je kan hier zelf mee aan de slag. Ik ken veel verhalen van mensen die de mooiste inzichten hebben gekregen tijdens dit soort zoektochten. Je kan natuurlijk ook hulp zoeken van een coach of therapeut, die jou iets kan laten zien of ervaren door een ander perspectief te bieden.

Als je bij de wortel van je onrust gekomen bent, kan het gaan transformeren. Soms duurt dat jaren, soms een paar seconden. Maar zodra je die wortel hebt gevonden, zal het mediteren makkelijker gaan, de onrust mag er dan zijn, waardoor deze ook niet constant in de weg zal zitten.

Van onrust naar rust

Dan is er is natuurlijk ook nog bewuste onrust, die onrust waarvan je het ontstaan precies weet, maar denkt dat je daar niets aan kan doen. Je denkt er misschien liever niet aan, en laat het noodgedwongen zoals het is. Zodra je stil wordt in gedachten, komt deze onrust boven, en blijft maar aandacht vragen, en houdt je van je stilte en je rust.

Met deze onrust kan je ook aan de slag, bijvoorbeeld door het aandacht te geven tijdens een gesprek met een vertrouwenspersoon, of door te onderzoeken welke kanten er allemaal aan het verhaal zitten, wat het met je doet, wat de situatie jou laat zien. Je zal merken dat als je het wat aandacht hebt gegeven, je meer ruimte creëert en dat deze bewuste onrust ook best even aan de kant wil om jou je moment van echte rust en diepgang te gunnen.

Uitdagende ontdekkingsreis

Ga je dit doen, dan volgt een ware ontdekkingsreis. Letterlijk en figuurlijk. Je gaat ont-dekken wat er bedekt was, en daarmee dichter bij je werkelijke zelf komen. En die reis is één en al uitdaging, met de bijbehorende beloningen.

Achter elke pijn zit vreugde, en meer eenheid. Kom je meer bij jezelf, krijg je meer kracht. Verwerk je meer pijn, ontstaat er meer overzicht en helderheid in je leven. En uiteindelijk kan je heerlijk genieten van een “zijn” vol leven en liefde, genoegzaamheid en die beloofde innerlijke rust.